Wpływ alkoholu na życie i relacje w rodzinie

19 listopada, 2021

Choroba alkoholowa pojawiająca się w rodzinie dotyka wszystkich domowników, nawet jeśli tylko jedna osoba nadużywa alkoholu. Statystycznie najczęściej uzależniają się mężczyźni – ojcowie czy mężowie, choć coraz częściej ucieczki w alkoholu szukają również kobiety oraz młodzież. Uzależnienie zaczyna się dość niewinnie – od lampki wina wypitej przed snem dla rozluźnienia czy jednego piwka z kolegami w weekend. Trudno jest wychwycić moment, w którym okazjonalne picie stało się poważnym problemem, które przejęło kontrolę nad naszym życiem. Jak uzależnienie osób dorosłych wpływa na psychikę dzieci? W którym momencie uzależnienie niszczy relacje w rodzinie? Jak wygląda życie z osobą uzależnioną od alkoholu?

Jak alkohol zmienia człowieka?

Nie od dziś wiadomo, że alkohol potrafi zmienić człowieka nie do poznania. Wystarczy niewielka ilość napoju alkoholowego, by spokojne i ciche osoby, stały się bardzo towarzyskie, rozluźnione, głośne i zabawowe. Niestety, ten niepozornie wypity jeden kieliszek dla poprawy nastroju, w przyszłości może zmienić się w poważny problem alkoholowy wyniszczający psychikę i organizm uzależnionego. Prawdziwy problem zaczyna się, gdy alkohol staje się jedynym rozwiązaniem wszelkich smutków i problemów.

Polski psychoanalityk Markuszewicz uważał, że uzależnionego cechuje tak zwany infantylizm psychiczny, który objawia się bardzo szybkimi zmianami nastroju. Do podobnych wniosków doszedł Radionow, który porównywał sposób rozumowania alkoholików do sposobu myślenia dzieci. Chory zmienia swój system wartości, popełnia coraz więcej błędów i łamie narzucone przez siebie zasady. Zaczyna zaniedbywać pracę, rodzinę, etyka przestaje mieć dla niego znaczenie, czego efektem jest krzywdzenie nie tylko siebie, ale i najbliższych.

Faktem jest, że nadużycia alkoholowe zmieniają psychikę oraz fizyczność człowieka. Proces ten bywa powolny, jednak poza wyniszczaniem organów wewnętrznych, dochodzi również do zmian w wyglądzie zewnętrznym człowieka. Alkoholicy często wyglądają staro, choć nie jest to regułą. Prawdą jest jednak to, że nadmierne spożycie alkoholu pogarsza wygląd skóry, włosów, paznokci oraz całej sylwetki. Z organizmu wypłukiwane są niezbędne składniki odżywcze, których potrzebuje nasze ciało. Zdarza się, że alkoholik przestaje o siebie dbać, nie bacząc na opinię środowiska, co przysparza problemów jego najbliższemu otoczeniu.

Dlaczego cierpi cała rodzina?

Popadnięcie w nałóg alkoholowy jest ciężkim przeżyciem dla rodziny chorego. Najbliżsi doświadczają przemocy psychicznej, gdyż uzależniony pośrednio wciąga w nałóg swojego współmałżonka, potomstwo, rodzeństwo czy rodziców. 

Największymi ofiarami przemocy psychicznej spowodowanej uzależnieniem chorego są dzieci, które nie są w stanie prawidłowo przystosować się do życia w społeczeństwie w życiu dorosłym. Dzieci, które wychowywały się w domu z alkoholikiem, przeżywają nieustający stres oraz strach przed własnym rodzicem, co powoduje zachwiane poczucie bezpieczeństwa i wytworzenie odpowiednich wzorców.

Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA) doświadczyły w dzieciństwie traumy, która przełożyła się na zmiany psychologiczne i zaburzony osąd realiów w życiu dorosłym. Takie osoby zamykają się w patologicznej przeszłości, przez której pryzmat nieświadomie oceniają różne sytuacje.

Współuzależnieni członkowie alkoholika mają niskie poczucie własnej wartości i pewności siebie. Często popadają w zaprzeczenie, twierdząc, że uzależnienie jednego z członków rodziny jest pod całkowitą kontrolą i pomoc z zewnątrz jest niepotrzebna. Niestety, nie jest to zgodne z rzeczywistością.

Co to jest współuzależnienie?

Współuzależnienie to nic innego jak uzależnienie drugiej osoby od nieprawidłowo przyjętych wzorców zachowania w trudnej sytuacji jaką jest alkoholizm. Bardzo ważne jest to, że dotyczy ono tylko współmałżonka lub partnera, który w każdej chwili może wyjść z tej destrukcyjnej relacji lub zmienić postępowanie. Nie dotyczy ono dzieci czy rodziców uzależnionego.

Osoba współuzależniona ucieka się go szeregu destrukcyjnych wzorców i zachowań, by móc poradzić sobie ze stresem związanym z nadużywaniem alkoholu przez współmałżonka czy partnera. W miarę umacniania tych zachowań dochodzi do pogorszenia stanu psychicznego oraz zaburzeń w funkcjonowaniu w społeczeństwie, choć pozornie te zachowania mają pomóc w przetrwaniu w chorobie. W wyniku współuzależnienia partner alkoholika również doznaje cierpienia w sferze psychicznej i fizycznej.

Dla przykładu, jednym z takich wyniszczających wzorców może być sytuacja, w której osoba uzależniona zaczyna zaniedbywać swoje obowiązki, w wyniku czego te obowiązki przejmuje współmałżonek czy partner. Osoba ta zaczyna być przesadnie odpowiedzialna i obowiązkowa, kontrolując wszystkie zdarzenia i sytuacje, w których znajdują się oboje. W wyniku takiego zachowania nieświadomie daje przyzwolenie na ciągłą nieodpowiedzialność ze strony osoby uzależnionej od alkoholu i tylko pogłębia jej brak obowiązkowości i pcha coraz dalej w szpony nałogu. Powodem takich zachowań jest chęć utrzymania równowagi w domu rodzinnym oraz obawy przed konsekwencjami nie przejęcia obowiązków alkoholika. Pozornie więc zachowana pozostaje równowaga w rodzinie, a każda zmiana (nawet korzystna) może być odebrana jako zagrożenie dla rodziny czy związku.

Ważnym jest to, by zwrócić uwagę na fakt, iż przesadnym kontrolowaniem sytuacji i przejmowaniem wszystkich obowiązków swojego partnera, osoba współuzależniona pogłębia uzależnienie alkoholika. Osoba współuzależniona robi to oczywiście w pełni nieświadomie i nie ma w tym działaniu chęci popchnięcia do nałogu. Niestety, takie mechanizmy pogłębiają wzajemne od siebie uzależnienie, które utrudniają rozpoczęcie terapii przez osobę uzależnioną od nadmiernego spożycia alkoholu. Nie oznacza to jednak, że za pogłębianie nałogu należy winić osobę współuzależnioną.

Co robić?

Dzieci wychowujące się w rodzinie, w której nadużywano alkoholu często w życiu dorosłym stawiają sobie cel, by ich partner życiowy również nie okazał się alkoholikiem. Niestety, ponure doświadczenia z przeszłości mogą skutkować trudnościami w nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi. Emocjonalne reagowanie na problemy, brak zaufania oraz nieumiejętność wyrażania własnych uczuć oraz potrzeb to jedne ze skutków, które niesie ze sobą posiadanie rodzica alkoholika. Skutecznym i jedynym rozwiązaniem problemów, które poprawi jakość życia oraz relacji w związku i rodzinie jest terapia.

 

Współuzależnienie i przemoc psychiczna, której doświadczają członkowie rodziny osoby uzależnionej od alkoholu to poważne problemy, które nie mogą być ignorowane. Uciekanie się do rozwodu z alkoholikiem najczęściej nie rozwiązuje komplikacji, które powstały w trakcie współuzależnienia, nie rozwiązuje również problemów psychicznych oraz emocjonalnych osoby współuzależnionej. Jest to jedynie ucieczka, która pozornie pomaga. By naprawdę pomóc sobie oraz rodzinie, należy udać się do ośrodka leczenia uzależnień na terapię, która pomoże w rozwiązaniu powstałych problemów i rozpocznie proces leczenia od uzależnienia.

Archiwum