Zaburzenia psychiczne związane z piciem alkoholu

17 czerwca, 2021

Alkohol uszkadza układ nerwowy. Powoduje zarówno zmiany czynnościowe, jak i organiczne mózgu. W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów ICD-10 wyszczególniono i opisano wszelkie zaburzenia psychiczne, które związane są z piciem alkoholu. Pod kodem F10 – zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania uwzględniono:

Stan ostrego zatrucia spowodowany upojeniem alkoholem,
Konsekwencje szkodliwego zażywania substancji, np. wtórne epizody depresyjne,
Alkoholowy zespół abstynencyjny,
Zaburzenia natury psychotycznej, np. przewlekła halucynoza,
Rezydualne i późno objawiające się zaburzenia natury psychotycznej – otępienie alkoholowe, encefalopatia alkoholowa,
Zespół Korsakowa.

Ostre zatrucie alkoholem

Ostra intoksykacja alkoholowa, inaczej nazywana zatruciem alkoholowym, jest stanem przejściowym, który charakteryzuje się odczuwaniem zaburzeń świadomości, odczuwania bodźców, zmianami nastroju, obniżeniem funkcji poznawczych, a także zaburzeniami zachowania. Pierwsze oznaki zatrucia alkoholowego dotyczą zaburzonej koordynacji ruchów, która spowodowana jest dysfunkcją móżdżku. Wraz ze zwiększaniem ilości spożywanego alkoholu pojawiają się kolejne objawy obniżonych funkcji intelektualnych oraz ilościowych zaburzeń świadomości, wliczając w to również śpiączkę alkoholową. Jednak największe niebezpieczeństwo niesie ze sobą porażenie ośrodka oddechowego, który umiejscowiony jest w pniu mózgu. Co ciekawe, po spożyciu alkoholu, nawet stosunkowo niewielkiej dawce, ludzie sprawiają wrażenie pobudzonych, często wręcz przejawiających zachowania agresywne. De facto sam alkohol wywiera działanie depresyjne i hamujące na układ nerwowy. Tym samym, wraz z upływem czasu, podwyższony nastrój i spadek samokrytycyzmu ulega obniżeniu, przez co alkoholik wykazuje się zarówno zaburzoną percepcją bodźców, a także odczuwa senność i znużenie.

Depresja a działanie alkoholu

Często pojawiającym się powikłaniem uzależnienia alkoholowego jest depresja alkoholowa. Zazwyczaj trwa ona do dwóch tygodni, aczkolwiek znane są historie alkoholików, którzy cierpieli z powodu tego schorzenia znacznie dłużej. W takim przypadku konieczna jest szczegółowa diagnostyka, aby rozróżnić depresję endogenną od powstałej wskutek nadużywania alkoholu. Dodatkowo depresja jest przyczyną targania się na własne życie. Osoby, które przejawiają poniższe symptomy koniecznie powinny znaleźć się pod opieką medyczną i psychoterapeutyczną:

Osoby z obniżonym nastrojem,
Osoby wykazujące się brakiem możliwości cieszenia się z rzeczy, które do niedawna sprawiały przyjemność,
Osoby odczuwające wyczerpanie i utratę energii,
Osoby przewlekle spożywające alkohol.

Zespół abstynencyjny

Mianem alkoholowego zespołu abstynencyjnego (AZA) określa się zespół objawów psychosomatycznych, które występują kilka godzin po zaprzestaniu, albo ograniczeniu ilości spożywanego alkoholu. AZA dotyczy tych osób, które piją alkohol w nadmiernych ilościach przez dłuższy czas. Zazwyczaj ten nieprzyjemny stan zanika w ciągu kolejnych kilku godzin lub dni. Charakterystyczne objawy alkoholowego zespołu abstynencyjnego to:

Napad drgawek padaczkowych,
Majaczenie,
Drżenia mięśni,
Wzmożona potliwość,
Nudności,
Wymioty,
Biegunka,
Kołatanie serca oraz skoki ciśnienia (zazwyczaj ciśnienie przekracza górne granice normy),
Ból głowy,
Problemy ze snem i z zasypianiem,
Ogólne złe samopoczucie, osłabienie.

U niektórych osób pojawia się nadaktywność psychoruchowa, odczuwają silny niepokój oraz lęk, może zostać zwiększona integracja sensoryczna w postaci nadwrażliwości na bodźce, szczególnie wzrokowe i słuchowe. Również często osoby podczas trwania AZA doświadczają przemijających złudzeń i iluzji słuchowych oraz wzrokowych.

Majaczenie alkoholowe

Mianem majaczenia alkoholowego określa się ostrą psychozę, która przebiega łącznie z zaburzeniami świadomości, funkcji poznawczych i spostrzegania, nadaktywnością psychoruchową, a także lękiem, tworzącym iluzje oraz omamy. Majaczenie alkoholowe z reguły trwa od kilku tygodni do kilku dni i tworzy realne zagrożenie dla życia. Zazwyczaj poprzedzają je objawy AZA. Charakterystyczne cechy majaczenia alkoholowego są następujące:

Występują zaburzenia świadomości i dezorientacji w aspekcie czasu i miejsca, gdzie aktualnie znajduje się dana osoba, przy czym względnie zostaje zachowana orientacja dotycząca własnej osoby,
Wszelkie pojawiające się zaburzenia świadomości mają charakter falujący, przy czym wzmożone są w nocy,
Pojawiają się iluzje i omamy, które wykazują się większym natężeniem wieczorem,
Występuje silne drżenie mięśni.

Bardzo często jest tak, że alkoholicy znajdujący się w stanie majaczenia alkoholowego interpretują swoje odczucia drżenia i mrowienia kończyn jako kąsanie owadów. Nazywa się to iluzjami czuciowymi. Występują także iluzje wzrokowe – czyli pozornie widziane cienie gdzieś w dali interpretowane są jako złoczyńcy, prześladowcy, którzy tylko czyhają na ich życie lub majątek. Wizje obrazów mogą przybierać nieproporcjonalnie duże rozmiary w skali rzeczywistości, określane jako makropsja lub odwrotnie – mogą być nierzeczywiście niewielkie- w tym przypadku alkoholik doświadcza mikropsji.

Przewlekłe alkoholowe zaburzenia psychotyczne

W wyniku nadmiernego i długotrwałego spożywania alkoholu pojawiają się psychozy mogące trwać nawet przez lata. Do przewlekłych zaburzeń psychotycznych zalicza się halucynozę alkoholową oraz paranoję alkoholową.

Bardzo zbliżona do majaczenia alkoholowego jest ostra halucynoza alkoholowa, objawiająca się głównie jako omamy słuchowe, którym często towarzyszą urojenia prześladowcze. Alkoholikowi wydaje się, że słyszy głosy o przerażających treściach, takich jak groźby, wulgaryzmy, spiskowanie, namawianie do złych czynów (np. karalnych). Zdarza się, że taka osoba może słyszeć kilka głosów na raz, które wypowiadają się o chorym w trzeciej osobie w bardzo nieprzyjemny sposób. Tego typu zaburzenie może doprowadzić do rozwinięcia się urojeń prześladowczych.

Zarówno majaczenia alkoholowe jak i halucynoza alkoholowa wymagają pilnego leczenia.

Z kolei paranoja alkoholowa, nazywana inaczej alkoholowym obłędem zazdrości lub zespołem Otella, dotyczy urojonej zdrady małżeńskiej, przy czym w swoją partnerkę alkoholik traktuje bardzo przedmiotowo, często wykazując się zachowaniami agresywnymi i przemocą, mimo, iż de facto do zdrady nie doszło. Próbują w ten sposób zmusić kobietę do przyznania się do zdrady. Zespół Otella dotyka głównie mężczyzn. Stają się oni bardzo podejrzliwi, zaczynają śledzić partnerkę, kontrolować ją i jej rzeczy osobiste.

Zespół amnestyczny

Zespół amnestyczny, inaczej nazywany zespołem Korsakowa wiąże się z uszkodzeniem mózgu na pewnym obszarze, który spowodowany jest przez działanie alkoholu. Zazwyczaj chory doświadcza zaburzeń pamięci, powstają luki w niej, konfabulacje. Taka osoba nie jest wstanie opowiedzieć o wydarzeniach z niedawnej przyszłości, pomija daty, myli kolejność chronologiczną. Momenty zapomniane uzupełniane są przez wydarzenia zmyślone.

Encefalopatia i otępienie alkoholowe stanowią ciężkie zaburzenia psychiczne, które wywołane jest przez wieloletnie i nadmierne spożywanie alkoholu. Dotykają one zmian w osobowości. Alkoholik staje się bardziej „rozwlekły”, zaczyna tracić wątek w rozmowie, staje się impulsywny, agresywny, doświadcza zmian nastroju, a dodatkowo zaczyna łamać wszelkie normy społeczne. Dodatkowo otępienie alkoholowe prowadzi do stałego obniżenia intelektu.

Należy pamiętać, że alkoholizm to choroba zarówno ciała, jak i psychiki. Nie należy jej lekceważyć. Konieczna jest pomoc specjalistów.